Een viering bij een overlijden van een dierbare hoeft al lang niet meer een standaardgebeuren te zijn.

Rituelen zijn in de loop van de tijd flink veranderd. Er zijn vele mogelijkheden om naar eigen wens afscheid te nemen. Belangrijk is wel om daar van tevoren goed over na te denken. De dood kan je 'als een dief in de nacht overvallen' en dan spelen emoties zo'n grote rol dat je niet gemakkelijk met je volle verstand over de wijze van afscheid nemen kunt nadenken. Natuurlijk zijn er deskundigen van de uitvaartonderneming of van de kerk waartoe je behoort, die je daarbij kunnen helpen, maar of het dan helemaal het afscheid wordt dat je wenst is nog maar te vraag.

Daarom treft u hieronder een aantal ideeën aan met betrekking tot de vele mogelijkheden die er zijn voor een persoonlijk afscheidsritueel.

Vervoer: Naast de keuze voor een lijkwagen zijn  er nog andere mogelijkheden: een uitvaartbus, een boot, een koets of fietskar.

Kist: Naast de keuze voor een standaardkist kun je ook een hele speciale kist uitzoeken. Een populair alternatief is een blanco kist die door familie en vrienden beschilderd kan worden. Je kunt ook kunstenaars vragen een doodskist te beschilderen naar de wens van de familie. Je kunt ook denken aan de mogelijkheid om een handafdruk in verf op de kist aan te brengen. Een overledene kan behalve in een kist ook in een lijkwade begraven worden. Gewikkeld in een doek zijn de contouren van het lichaam dan goed zichtbaar.

In het kader van duurzaamheid kun je ook kiezen voor een minimalistische kist van onbehandeld hout. Staatsbosbeheer maakt van drie soorten Hollands hout – den, beuk of populier – een ‘groene uitvaartkist’. Voor elke kist wordt een jonge boom geplant.

Voorganger: Je kunt een viering in een kerk of crematorium laten leiden door een priester, diaken of dominee (in een kerk) of door de uitvaartleider (in een crematorium), maar je kunt ook een funerair spreker benaderen, bijvoorbeeld iemand die een bedrijf voor ritueelbegeleiding heeft.

Muziek: In een kerkelijke viering is vaak een koor beschikbaar, maar niet altijd. In een crematorium kan alle muziek worden afgespeeld. Maar je kunt zowel in een kerk of crematorium ook denken aan live-muziek.

Ruimte: Vaak vinden afscheidsvieringen plaats in een crematorium of kerk, maar je kunt ook andere ruimtes bedenken om een herdenking te houden (een strandpaviljoen, een zaal in een restaurant of theater, buiten in een park of grote tuin. Er zijn tegenwoordig uitvaartcentra waar een aparte ruimte beschikbaar is waar kinderen tijdens een gedeelte van de viering verblijven om een verhaal te aanhoren of met elkaar tekeningen te maken die op een bepaald moment tijdens de herdenking door hen op de kist worden gelegd.

Symbolen: In een afscheidsviering worden vaak herinneringen uitgesproken en er wordt mooie muziek vertolkt of afgespeeld, maar het gebruik van symbolen kan een herdenking nog persoonlijker maken. Symbolen kunnen allerlei voorwerpen zijn die een link leggen naar de overledene, maar het kunnen ook dingen zijn die een diepere en religieuze betekenis oproepen. Een veelgebruikt symbool is een kaars. Kaarsen worden vaak aangestoken door kinderen en jongeren om hen bij het afscheid te betrekken. Je kunt aan zo'n kind of jongere vragen voor het aansteken van de kaars een korte gedachte, herinnering of wens uit te spreken.

Handdruk: een heel speciaal symbool is een handafdruk die van een overledene wordt gemaakt en tijdens de viering op de kist wordt gezet. Zo'n handafdruk kan afgewerkt worden met een manchet (bijvoorbeeld de mouw van een geliefd kledingstuk). Het laten maken van zo'n handafdruk is wel een kostbare aangelegenheid, maar de handafdruk krijgt vaak na de viering wel een mooie plek in huis.

Intermezzo: Misschien heeft de familie naast uitsproken herinneringen en muziek behoefte aan een korte onderbreking of act. Je kunt hierbij denken aan een rouwdanseres die een dans ten uitvoer brengt. Met een dans kun je heel treffend uitbeelden dat het leven een beweging tot aan de dood is. Voor een afscheid waarbij veel kinderen aanwezig zijn kun je een rouwclown benaderen die met zijn mimiek of kleine handelingen een herdenking wat luchtiger kan maken.

As: Het is belangrijk om goed na te denken over de as die overblijft na een viering in een crematorium. Ook hier zijn er vele mogelijkheden. De as bewaren in een normale urn. Deze kan op het terrein van het crematorium een plek krijgen. Er zijn ook mini-urnen of sierurnen voor het geval deze worden meegenomen naar huis om daar ergens een mooie plek te krijgen. Je kunt de as ook (gedeeltelijk) bewaren in glazen objecten, een medaillon (= as-medaillon) of in een ashanger. Je kunt ook door een kunstenaar een kunstwerk laten maken, waarin de as wordt bewaard. Kinderen willen misschien wel as bewaren in een pandabeer. Een ander idee is om de as in een asbus te doen die in een bestaand graf wordt bijgezet. Een steeds meer gekozen ritueel is de asverstrooiing. Het uitstrooien van de as kan gebeuren op een speciaal daarvoor bestemd strooiveld op een natuurbegraafplaats, maar je kunt ook denken aan het uitstrooien van as op zee vanaf een boot of vanuit een vliegtuig.

Grafgiften: Je kunt dingen meegeven in een kist. Bij kinderen kun je denken aan briefjes, tekeningen of knuffels. Bij een volwassene kun je denken aan een brief met vragen die onbeantwoord blijven. Dit ritueel kan een zinvolle bijdrage leveren aan het rouwproces waar iemand mee te maken krijgt na het overlijden van een geliefde.

Grafsteen: grafstenen zijn er in allerlei soorten maten. Dankzij de snel groeiende technologie heb je tegenwoordig ook grafstenen met een ultramodern beeldscherm. Bij het bezoek aan het graf kun je kijken naar filmpjes, berichten en foto's.

Rouwbloemen: Rouwbloemen kun je laten drogen, in epoxyhars gieten en bewaren in bijvoorbeeld een vitrinekast.

Digitale gedenkplaats. Je kunt voor het internet een persoonlijke of digitale gedenkplaats laten ontwikkelen, of een soort persoonlijk mausoleum, ook wel internetgraf genoemd.

De Funeral Composer is een app waarmee je een uitvaart kunt plannen door het uploaden van muziek en beeldmateriaal.